Stránka:bw-tom9.djvu/76

Leśny Almanach W historii narodów indiańskich nie jest Szlak Kalifornijski zjawiskiem osamotnionym. Od 1492 roku, kiedy na zachodniej półkuli ziemskiej pojawili się pierwsi Europejczycy, zaznaczyły te historię niezliczone podobnie haniebne zajścia, przy których nieuzasadnione lęki, uprzedzenia i nieporozumienia w stosunkach do Indian, prowadziły do tragicznych wydarzeń. I tak to pozosta- ło po dziś dzień. We wszystkich tych czasach pojawiali się jednak na obu stronach ludzie i grupy, mające szlachetne cele i najlepsze zamiary, które mogły przynosić zaufanie i wytworzyć zgodę. Niestety nie były one nigdy liczne, mocne lub dosyć realistyczne, aby mogły mieć wpływ na cokolwiek. Dla Indian był ów „nowy świat” naturalnie światem bardzo starym. Miliony ludzi żyły w nim 1 niezliczone, bardzo rozwinięte i kwitnące kultury i cywilizacje wypełniały czas tego starego Świata. W dużej mierze decydującym problemem był i jest eurocentryzm przy- byszów, głęboko zakorzenione przekonanie, że mają przewagę nad Indianami, co dotyczy ich kultury, wiary, sposobu bycia, ich pojęcia wartości, zdolności I nabytku. To wszystko sprzedawali potem swoim amerykańskim potomkom: przeto uważali Indian za ludzi podlejszych, a ich kultura wydawała im się jako nic nie znacząca, barbarzyńska i zagrażająca cywilizowanej ludzkości. Bardziej decydującym jest, że przez długie wieki nienaruszalna wiara w włas- ną przewagę usprawiedliwiała w oczach białych zaborców zniewolenie Indian, odebranie im ich ziemi i ich zasobów materialnych, a w końcu zniszczenie ich porządku społecznego. W rzeczywistości wszak zderzyły się w 1492 roku dwa światy, bogate, kompleksowe społeczności i postępowe kultury na obu stronach, kazda z nich ze swoimi niezmiennymi dziedzictwami i własnymi światopoglądami. Europejczycy przejęli dziedzictwo starych kultur Bliskiego Wschodu i cywilizacji Egipcjan, Greków i Rzymian i w etycznym i religijnym względzie dziedzictwo judaizmu i chrześcijaństwa. Swoje struktury gospodar- cze obejmowali dzięki strukturom feudalnym i ekspansywnego kapitalizmu. Dla Indian było to wszystko równie obce jak na drugiej stronie dla białych były obce prastare, chlubne indiańskie tradycje. Część indiańskiego dziedzictwa rozwinęła się już przed tysiącami lat na Syberii; resztka była wynikiem godnych uwagi przedkolumbowskich kultur, których rozmaite społeczne i myślowe systemy zostały wytworzone tysiącami generacji w zupełnie odróżniających się środowiskach życiowych. Z punktu widzenia Indian doszło do spotkania z białymi na bazie równorzędności. 74