6.1.2025
Překlad se vám otevře v nové záložce.
Upozorňujeme, že možnosti automatického překladače jsou omezené!
Piszemy nowy rozdział – powstała Polska Liga Puszczańska!
7 marca 2025 roku została oficjalnie zarejestrowana Polska Liga Puszczańska (The Woodcraft League of Poland). Zaczyna się nowy rozdział w historii polskiego puszczaństwa, bo – choć trudno w to uwierzyć – PLP jest pierwszą polską organizacją nawiązująca wprost do idei woodcraftu Ernesta Thompsona Setona.
Długa historia polskiego puszczaństwa
Historia polskiego woodcraftu jest bardzo długa.
Niemal równolegle z ideą skautingu Roberta Baden-Powella dotarła do naszego kraju wieść o systemie Setona.
Bardzo obszernie opisał go Bronisław Bouffałł w swojej książce „Boy Scouts.
Indyanizm w wychowaniu” z 1912 roku.
Po I wojnie światowej, w dobie kryzysu harcerstwa i poszukiwania „nowych horyzontów”, puszczaństwo znalazło się w centrum rozważań o przyszłości.
Miało zastąpić „wojskówkę” i stać się idealną przestrzenią wychowawczą dla harcerstwa.
Kluczowy wpływ na kształtowanie się modelu polskiego skautingu miały wychodzące wówczas czasopisma, z krakowskimi „Płomieniami” na czele.
Ogromną robotę zrobiła też wydana w 1920 roku głośna powieść Marii Rodziewiczówny pt. „Lato leśnych ludzi”.
Wreszcie, z inspiracji Adama Ciołkosza, niegdyś przybocznego Andrzeja Małkowskiego w drużynie zakopiańskiej, powstaje Wolne Harcerstwo – ruch instruktorek i instruktorów ZHP, odwołujących się do amerykańskiego (Woodcraft Indians), brytyjskiego (Kibbo Kift), niemieckiego (Związek Nowych Skautów Niemieckich) i czechosłowackiego (Liga Leśnej Mądrości) woodcraftu.
To właśnie Ciołkoszowi zawdzięczamy tłumaczenie angielskiego terminu „woodcraft” na „puszczaństwo”.
I choć próby wprowadzenia pomysłów Czarnego Wilka do głównego nurtu Związku Harcerstwa Polskiego nie powiodły się, harcerstwo zaczęło się zmieniać, absorbując idee zaczerpnięte z woodcraftu. Powstają Kręgi Rodziny Puszczańskiej (Krąg Czarnego Dębu działa do dziś! – pozdrawiamy Was, Siostry i Bracia!) skupiające najtęższe głowy polskiej myśli skautowej. W 1924 roku ruszają kursy instruktorskie Chorągwi Warszawskiej i Mazowieckiej nad Wigrami, inspirowane puszczaństwem. Warto wspomnieć, że członkowie obozów wigierskich nie używali mundurów ani stopni, całkowicie zrezygnowali z musztry, pozdrawiali się podnosząc na wysokość głowy prawą rękę ze złożonymi do wnętrza dłoni trzema środkowymi palcami i wyciągniętymi do góry kciukiem i małym palcem – znakiem woodcraftu Setona! W 1932 roku miesięcznik „Harcmistrz” rozpoczyna prowadzenie rejestru mian puszczańskich i kontynuuje go aż do 1939 roku. W 1935 roku, specjalnie na Jubileuszowy Zlot Harcerstwa Polskiego w Spale, Leopold Ungeheuer wydaje książkę pt. „Próby Wodzów” z tarczą woodcraftu na okładce.
Po II wojnie światowej zmiany polityczne uniemożliwiły rozwój puszczaństwa. Harcerstwo coraz silniej było poddawane pionieryzacji – wzory tradycyjne dla harcerstwa były stopniowo wypierane przez te zaczerpnięte z Wszechzwiązkowej Organizacji Pionierskiej ZSRR im. W. Lenina.
Ale mimo to idea puszczaństwa nie zgasła całkiem. W latach 60-tych odradza się we Wrocławiu, gdzie powstaje najpierw drużyna a potem Szczep Harcerzy Leśnych „Watra” (1965).
Tadeusz Wyrwalski, inspirowany przedwojennymi pismami Związku Nowych Skautów Niemieckich (Der Weisse Ritter) tworzy autorski system plemienny (szczepowy) oparty na pomysłach Johna Hargrave’a.[1]
W 1986 roku rodzi się Harcerski Ruch Ochrony Środowiska im. Św. Franciszka z Asyżu założony przez Dariusza Morsztyna, a potem Republika Ściborska – wyjątkowe miejsce, republika harcerska w całkowicie puszczańskim stylu i z Muzeum Ruchu Puszczańskiego (pozdrawiam Cię serdecznie Biegnący Wilku).
W 1990 roku Milan Klimanek „Wayseeker” zakłada w Katowicach pierwsze wydawnictwo publikujące książki puszczańskie - Bibliotekę Walden.
Wszystkie te działania, choć nieskoordynowane i punktowe, krzewiły idee woodcraftu w harcerstwie, ale też oddziaływały na ludzi z harcerstwem niezwiązanych.
Należy jednak pamiętać, że o ile światowy skauting rozwijał się pod wpływem woodcraftu, o tyle do Polski woodcraft dotarł po skautingu i rozwijany był jako element pracy harcerskiej. Dlatego puszczaństwo w harcerskich drużynach leśnych czy kręgach instruktorskich takich jak Krąg Czarnego Dębu jest tylko elementem metody rozumianym jako obozownictwo, bliskość przyrody i obrzędowość. To jest inspiracja woodcraftem, a nie woodcraft jako taki.
Trudna droga do Polskiej Ligi Puszczańskiej
Pierwsze próby stworzenia polskiej organizacji woodcrafterskiej podjęliśmy na początku lat 90-tych XX w. Inicjatorem rozmów i zwornikiem rozsianych po całej Polsce środowisk był Milan Klimanek. Pamiętam naszą długą rozmowę w jego mieszkaniu na Różanej w Katowicach, podczas której projektowaliśmy nowe stowarzyszenie. Wtedy wydawało nam się, że cel jest w zasięgu ręki. Niestety, motywacja się wypaliła, a śmierć Wayseekera w 2006 roku na kolejne lata zatrzymała proces budowania polskiego woodcraftu. Choć nie do końca. Bo przecież ciągle odbywają się Sejmy Puszczańskie, zainicjowane w 2000 roku przez Rafała Łozińskiego, a współtworzone przez Kamila Makosa i Adama Pyjora (w 2000 sejm odbył się w Gnieźnie, podczas Zlotu ZHP, w 2001 roku w Bystrzycy Kłodzkiej, w 2004 roku nad Jeziorem Narie, w 2007 roku w Kielcach podczas Zlotu ZHP, w 2008 roku w Mińsku Mazowieckim, w 2009 roku nad Jeziorem Narie i w 2017 roku w Konstancinie-Jeziornie).
Ale prawdziwy zwrot nastąpił 15 października 2022 roku, kiedy grupa zapaleńców i trochę sierot po Milanie (Rafał Łoziński, Karol Stryjeński, Robert St. Bokacki), podczas konferencji w Konstancinie-Jeziornie powołała do życia Wielką Radę Orlich Piór. Już wtedy mieliśmy nadzieję, że WROP jest początkiem tworzenia polskiej organizacji puszczańskiej.
Czym jest Polska Liga Puszczańska?
4 grudnia 2023 r., także w Konstancinie-Jeziornie, powstała platforma współpracy puszczan działających w Związku Harcerstwa Polskiego – ruch programowo-metodyczny pod nazwą Liga Leśnego Harcerstwa, a 6 stycznia 2024 roku w Warszawie – Polska Liga Puszczańska (zarejestrowana przez Sąd Rejonowy w Warszawie 7 marca 2025 roku). Założyło ją 12 osób: Joanna Karczewska, Julia Kotecka, Jerzy Głuchy, Adam Pyjor, Jacek Sadowski, Kamil Makos, Antoni Janeczek, Rafał Łoziński, Michał Fleran, Karol Stryjeński, Krzysztof Bajerski i Robert St. Bokacki. Zapisuję te nazwiska dla potomności i życzliwej pamięci!
Naszą misją jest umożliwienie polskim puszczanom podążania drogą Czterokrotnego Ognia – samodoskonalenia wg. systemu Czarnego Wilka; chcemy propagować w Polsce puszczaństwo w formie zgodnej z 9 zasadami puszczaństwa.
Polska Liga Puszczańska jest płaszczyzną współpracy dla polskich puszczan. Chcemy połączyć we wspólnym wysiłku wszystkich, dla których bliska jest idea Ernesta Thompsona Setona – puszczaństwa (ang. woodcraft) jako ruchu ideowego postulującego wychowanie człowieka w każdym wieku poprzez czynny wypoczynek na łonie natury według Reguły Czterokrotnego Ognia i systemu Orlich Piór.
Składamy hołd wszystkim braciom i siostrom, którzy przez ostatnie sto dwadzieścia lat krzewili w Polsce puszczaństwo: Bronisłąwowi Bouffałłowi, Adamowi Ciołkoszowi, Leopoldowi Ungeheuerowi, Wigierczykom, Tadeuszowi Wyrwalskiemu, Milanowi Klimankowi „Wayseekerowi”, kręgom puszczańskim, Dariuszowi Morsztynowi „Biegnącemu Wilkowi” i jego Harcerskiemu Ruchowi Ochrony Środowiska im. Św. Franciszka z Asyżu oraz wszystkim nieznanym nam z imienia i nazwiska ludziom, dzięki którym idee puszczaństwa przetrwały w pamięci i teraz mogą zapłonąć nowym, jasnym blaskiem. Dziękujemy też naszym siostrom i braciom z czeskiej i słowackiej Ligi Leśnej Mądrości (pozdrawiamy Was, Siostry i Bracia!), którzy wytrwale wspierali nas w trudach związanych z powołaniem Ligi. Polska Liga Puszczańska stała się faktem. Zapraszamy do niej wszystkich, którym bliskie są ideały Ernesta Thompsona Setona – rekreacja w bezpośrednim kontakcie z dziką przyrodą. Harcerki i harcerzy z wszystkich organizacji oraz osoby z harcerstwem niezwiązane, bushcrafterów, obozowiczów i wędrowców. Wierzymy bowiem, że wychowanie człowieka silnego ciała i mocnego charakteru najlepiej sprawdza się w warunkach obozowych.
Zbudujmy wspólnie organizację naszych marzeń. Zapraszamy do współpracy wszystkich chętnych!
Z błękitnym niebem!
Robert St. Bokacki, Szepczący Dąb
- ↑ Więcej w artykułe Tadeáš Wyrwalský, zakladatel woodcrafterského hnutí ve Vratislavi
