22.4.2023/cs

Woodcrafterská konference na téma „Woodcraft, neboli výchovný vliv lesa”

V roce 2022 uplynulo 120 let od vzniku woodcrafterského hnutí. 1. července roku 1902, založil Ernest Thompson Seton „Černý Vlk”, americký pedagog, malíř a spisovatel, první kmen Woodcrafterských Indiánů (The Woodcraft Indians). Téhož roku vydal woodcrafterskou příručku zvanou „Birch bark roll” (polsky „Zwój kory brzozowej” a česky „Svitek březové kůry”) Když byl tázán, jak by nejlépe popsal svoje hnutí, řekl: „Je to výchova člověka z modrou oblohou na pozadí”. Usoudil, že jedině pod vlivem přírody lze vychovat dobrého člověka. Psal: „Chceme se učit životu pod širým nebem, neboť jedině tam řádně posílíme svá těla a zušlechtíme svoje duše…”
a pokračoval: „Táboření je prostý život, redukovaný na skutečné [životní] potřeby, který je současně nejvyšším stupněm pobytu v přírodě.

Seton vymyslel systém – způsob činnosti, geniální ve své jednoduchosti, založený na 9 hlavních zásadách a zákonu čtyřnásobného ohně. Ten je základem všestranné výchovy mladých lidí, ve čtyřech oblastech: duchovní (duch), tělesné (tělo), duševní (mysl) a sociální (služba). Prostředkem, k tomu jak toho dosáhnout tohoto cíle, jsou orlí pera – systém individuálních zkoušek, „osobní vyznamenání za osobní činy”.

Byl to Seton a jeho hnutí, co inspirovalo Roberta Baden-Powella k tomu, aby v roce 1907 založil organizaci Boy Scouts. V dopise „Černému Vlku” psal: „Uvidíte, že naše zásady [činnosti] vypadají skoro stejně - až na to, že ty mé nevyžadují nezbytně založení vlastní organizace.” A pokračoval: „Dál jedeme podle mého schématu, podobně jako vaši Woodcrafterští Indiáni”. Stejně jako Seton, i Náčelník světového skautingu došel k názoru, že nejlepším cestou, jak vychovat dobrého občana je woodcraft. Nikoliv klubovna, ale tábor v lese a les samotný měly být místem skautské výchovy.

Nicméně za sto let se skauting i polské harcerstvo proměnil. O co méně vede děti do přírody, o to více je uzavírá do zajetí čtyř stěn. To, čím jsme se měli lišit, se stalo naší acchilovou patou. Radosną grę na łonie natury zastępują zajęcia warsztatowe w harcówkach. I choć dzisiaj kontakt z przyrodą jest naszym dzieciom i młodzieży potrzebny jak nigdy dotąd w dziejach ludzkości, harcerstwo – ruch wyrosły z puszczaństwa – zawęża go najczęściej do kilkunastodniowego letniego obozu pod namiotami. Słabość naszego ruchu wykorzystują inni. Powstają różne inicjatywy, które z kontaktu z przyrodą czynią swój atut – przedszkola i szkoły leśne, bushcraft, survival rozprzestrzeniają się na całym świecie. Wróciła moda na przyrodę. Coraz więcej rodziców zdaje sobie sprawę z korzyści wychowywania swoich dzieci w bliskim kontakcie z naturą. Wykorzystajmy to i przywróćmy należne puszczaństwu miejsce w harcerstwie.

Celem konferencji „Puszczaństwo, czyli las jako sytuacja wychowawcza” jest pokazanie, w jaki sposób harcerstwo może wrócić do swoich korzeni i do lasu, wykorzystać ogólnoświatową modę na przyrodę i ekologię, by być głównym partnerem rodziców w wychowaniu dzieci i młodzieży. To jest łatwiejsze, niż sądzimy. Mamy ku temu wszelkie możliwości. Wystarczy sięgnąć do spuścizny Ernesta Thompsona Setona i jego systemu orlich piór albo skorzystać z dorobku środowisk.

Podczas konferencji będzie można dowiedzieć się, jak wykorzystać instrumenty metodyczne puszczaństwa do pracy harcerskiej z dziećmi i młodzieżą oraz z kadrą instruktorską.

Gośćmi specjalnymi konferencji będą:

• Julie Seton, wnuczka założyciela woodcraftu, Ernesta Thompsona Setona „Czarnego Wilka”, niestrudzona popularyzatorka dorobku dziadka, szefowa Instytutu Setona (USA),
• Kamila Lunerova „Maqiyemi”, była naczelniczka Ligi Leśnej Mądrości, największej na świecie organizacji działającej według systemu Ernesta Thompsona Setona (Republika Czeska),
• Marek Havrlik „Nechodi”, komisarz zagraniczny Ligi Leśnej Mądrości (Republika Czeska),
• Dariusz Morsztyn „Biegnący Wilk”, Wódz Naczelny Harcerskiego Ruchu Ochrony Środowiska im. Św. Franciszka z Asyżu, marszer, indianista, ekolog, założyciel Republiki Ściborskiej.

Termín a místo

22. dubna 2023, Konstancin-Jeziorna

Organizátoři

• Oddíl ZHP oblast Konstancin, „Ventus” – sdružení školitelů oblasti Konstancin,
• Škola instruktorů, střediska hlavního města „Iluminacja” (překl. „Osvícení”) ZHP,
• polská Velká rada orlích per (WROP – Wielka Rada Orlich Piór),
• Kulturní dům v Konstancinu.

Účastníci a účastnice

• instruktoři a instruktorky Svazu polského harcerstva (ZHP – Związek Harcerstwa Polskiego) ve funkci oddílového vedoucího (hm. – hufmistrz), zástupce vedoucího (

phm. – podhufmistrz), či ve zkušebním období na tuto funkci.

• instruktorky a instruktoři ostatních harcerských organizací ve funkci oddílového vedoucího, či jeho zástupce.
• osoby, se zájmem o výchovu v lesním prostředí – vychovatelé a vychovatelky, učitelé a učitelky, pracovníci v oblasti vzdělávání, woodcrafteři a woodcrafterky,
• případně rodiče se zájmem o tohle téma.

Plánovaný počet účastnic a účastníků

25-50

Cíl konference

Cílem konference je vzájemné seznámení skautských instruktorů a instruktorek, výměna zkušeností a diskuse o současných trendech ve výchově dětí a mládeže v přírodě; chceme v rámci Svazu polského harcerstva vyvolat diskusi o roli přírody ve skautské výchově – jako metodě a nástroji při pravidelné skautské činnosti; představit osvědčené woodcrafterské postupy vhodné pro bezprostřední využití při práci se členy a jejich výchově.

Záměr

– po této konferenci budou všichni zúčastnění:

• vědět, proč zakladatelé woocrafterského a skautského hnutí – Ernest Thompson Seton a Robert Baden-Powell chtěli, aby byl základním kamenem jejich hnutí kontakt s přírodou.
• chápat smysl woodcraftu a přínos plynoucí z návratu činnosti harcerstwa do lůna přírody,
• vědět, jak využít woodcraft při zdokonalování své výchovné práce v rámci harcerstva,
• umět využít systém orlích per Ernesta Thompsona Setona při práci se členy k jejich motivaci ke všestrannému rozvoji a sebezdokonalení,
• schopni naplánovat minimálně 3 aktivity, které pomohou využít ideu woodcraftu ke zlepšení vzdělávací a personální práce v rámci jejich středisek.

Hlavní body

• korzenie ruchu puszczańskiego (woodcraftu) i skautowego – kontakt z naturą jako integralna część metody harcerskiej,
• podobieństwa i różnice między woodcraftem a skautingiem (harcerstwem),
• korzyści z kontaktu dzieci i młodzieży z przyrodą – prezentacja wyników badań naukowych oraz podstaw pedagogiki lasu,
• woodcraft w praktyce – 9 zasad ruchu puszczańskiego, reguła czterokrotnego ognia i system orlich piór,
• przykłady wykorzystania rozwiązań puszczańskich w pracy wychowawczej w harcerstwie,
• przykłady wykorzystania rozwiązań puszczańskich w pracy z kadrą,
• wypracowanie rozwiązań do wykorzystania od zaraz przez uczestniczki i uczestników w pracy wychowawczej i pracy z kadrą.

Opis form

Podczas konferencji wykorzystamy metody podawcze (interaktywne prezentacje i wykłady zaproszonych gości) połączone z sesjami Q&A – pytań i odpowiedzi, metody warsztatowe i praktyczne (minigra terenowa). Planujemy także okolicznościową wystawę dotyczącą tradycji puszczańskich (w trakcie potwierdzania). Ponadto aktywnie wykorzystamy miejsce konferencji (sala widowiskowa KDK) i jego okolice (przyroda).

Sposób na określenie aktywnego udziału uczestników, którzy wpisują daną formę w swoją próbę harcmistrzowską

Uczestniczki i uczestnicy konferencji będą mieli możliwość aktywnego uczestnictwa w konferencji dzięki sesjom Q&A, pracy w zespołach warsztatowych oraz bezpośrednim rozmowom zarówno z gośćmi konferencji, jak i pozostałymi jej uczestnikami.

W przerwach będą specjalne wyznaczone miejsca, w których będzie się można spotkać w gośćmi konferencji – przedstawicielami czeskiej Ligi Leśnej Mądrości, naukowcami prezentującymi założenia pedagogiki wychowania leśnego, członkami Wielkiej Rady Orlich Piór w Polsce. Będzie to świetnie miejsce na bezpośrednie rozmowy, zadawanie pytań, inspirowanie się.

Kadra i jej doświadczenie

hm. Kama Bokacka, ZOKK, była zastępczyni Naczelnika ZHP ds. programu, była członkini zespołu Centralnej Szkoły Instruktorskiej ZHP; aktualnie: zastępczyni komendanta Hufca ZHP Uroczysko Konstancin ds. pracy z kadrą i programu, przewodnicząca hufcowej KSI i Rady Dębowych Liści, członkini hufcowego Zespołu Kadry Kształcącej „Ventus”, drużynowa 28 Konstancińskiej Drużyny Harcerek „Terra”, instruktorka Szkoły Instruktorskiej Chorągwi Stołecznej ZHP „Iluminacja”; autorka i współautorka kilkudziesięciu publikacji w czasopismach harcerskich oraz kilku książek, m.in. poradnika dla drużynowych harcerskich, a także programów ogólnozwiązkowych, m.in. „Widok z Ratusza”, „Paszport do Europy”; była członkinią komend konferencji oraz kursów; od 2019 roku współorganizatorka międzyorganizacyjnych konferencji siedmiu organizacji harcerskich i skautowych skupionych w programie ROHiS pod szyldem „Forum o Wychowaniu”; zawodowo redaktorka wydawnicza w firmie doradczo-szkoleniowej.

hm. Robert St. Bokacki, ZOKK, były zastępca Komendantki Centralnej Szkoły Instruktorskiej ZHP, gdzie odpowiadał za kształcenie harcmistrzowskie, były szef Zespołu Kształcenia Kadry Kierowniczej ZHP (kształcenie na poziomie harcmistrzowskim), były kierownik Wydziału Harcerskiego GK ZHP; aktualnie: komendant Hufca ZHP Uroczysko Konstancin; instruktor Szkoły Instruktorskiej Chorągwi Stołecznej ZHP „Iluminacja”; autor kilkudziesięciu publikacji w czasopismach harcerskich; był komendantem i członkiem komend kilkudziesięciu konferencji i kursów na poziomie harcmistrzowskim; od 2019 roku współorganizator międzyorganizacyjnych konferencji siedmiu organizacji harcerskich i skautowych skupionych w programie ROHiS pod szyldem „Forum o Wychowaniu”; zawodowy trener, konsultant i coach biznesu.

phm. Elżbieta Olczak, SOKK, była członkini zespołu Centralnej Szkoły Instruktorskiej ZHP; aktualnie: członkini zespołu ds. Celów Zrównoważonego Rozwoju GK ZHP, członkini komendy Hufca ZHP Uroczysko Konstancin i hufcowej KSI, szefowa hufcowego Zespołu Kadry Kształcącej „Ventus”, drużynowa 1 Konstancińskiej Drużyny Wędrowniczej „Puszcza”, otwarta próba hm.; zawodowo psycholożka międzykulturowa, trenerka i edukatorka związana z organizacjami polskiego sektora pozarządowego.

phm. Sylwia Kozak, członkini komendy Hufca ZHP Uroczysko Konstancin i hufcowej KSI, namiestniczka zuchowa „Kamyków”, członkini hufcowego Zespołu Kadry Kształcącej „Ventus”, otwarta próba hm.; zawodowo właścicielka szkoły językowej, metodyczka nauczania i nauczycielka języka angielskiego, mentorka.

phm. Krzysztof Skorko, skarbnik Hufca ZHP Uroczysko Konstancin, członek hufcowej KSI, namiestnik harcerski i starszoharcerski „Żurawi i Czapli”, członek hufcowego Zespołu Kadry Kształcącej „Ventus”, otwarta próba hm.; zawodowo menedżer w sektorze bankowym.

Program konferencji (8 godzin)

1. hm. Katarzyna Karolak, komendantka Chorągwi Stołecznej ZHP: uroczyste otwarcie konferencji.

2. hm. Robert St. Bokacki „Szumiący Dąb”, komendant Hufca ZHP Uroczysko Konstancin, członek Wielkiej Rady Orlich Piór: „Czym jest puszczaństwo? 9 zasad ruchu leśnej mądrości”.

3. Julie Seton, szefowa Instytutu Setona, USA: „Woodcraft i skauting – podobieństwa i różnice”.

4. Dariusz Morsztyn, Wódz Naczelny HROŚ: „Historia polskiego ruchu puszczańskiego”.

5. osoba ze świata nauki (w trakcie potwierdzania) i phm. Sylwia Kozak: „Wychowanie leśne – korzyści z wychowania na łonie natury. Teoria i praktyka – dwugłos pedagogiczno-harcerski”.

6. Kamila Lunerova „Maqiyemi”, była naczelniczka Ligi Leśnej Mądrości i Marek Havrlik „Nechodi”, komisarz zagraniczny Ligi Leśnej Mądrości, Republika Czeska: „Jak działa woodcraft?”.

7. phm. Krzysztof Skorko: „W przyrodzie, czyli jak?”.

8. hm. Kama Bokacka, naczelniczka Rady Dębowych Liści Uroczyska Konstancin: „Wyczyny w Uroczysku Konstancin. Jak wykorzystać system orlich piór do pracy z kadrą?”.

9. hm. Elżbieta Olczak, szefowa Zespołu Kadry Kształcącej „Ventus” Uroczyska Konstancin: „3 kroki do puszczaństwa, które możesz podjąć” (warsztaty).

Szczegółowy harmonogram godzinowy zostanie przygotowany w najbliższym czasie po zamknięciu wszystkich spraw logistyczno-organizacyjnych.

Zadanie przedkonferencyjne

Uczestnicy przed konferencją w ramach przygotowań mają przeczytać co najmniej jedną z następujących książek:

• Ernest Thompson Seton, Zwój kory brzozowej, Oficyna Wydawnicza TEXT, Kraków 2009,
• Bronisław Bouffałł, Indyanizm w wychowaniu, Wydawnictwo Impuls, Kraków 2014 (reprint wydania z 1912 roku),
• Leopold Ungehouer, Próby wodzów, Wydawnictwo WING, Łódź 1999,
• Richard Louv, Ostatnie dziecko lasu, Wydawnictwo Mamania, Warszawa 2020.